Zbudowany, aby kształtować jutro: międzynarodowa ikona obchodzi swoje 50. urodziny.

Monachium. W latach 1970–1972 w Monachium w ciągu zaledwie 26 miesięcy zbudowano ponadczasową ikonę o globalnym oddziaływaniu. 3,5 miliona godzin pracy na budowie. 500 pracowników budowlanych oraz 200 architektów, inżynierów i kreślarzy. Ponad 3000 elementów elewacyjnych wyprodukowanych po raz pierwszy w Europie z wykorzystaniem japońskiego procesu odlewania aluminium. Ani jednej marki powyżej ustalonej ceny i punktualnie na letnie Igrzyska Olimpijskie w 1972 roku. Ten symbol BMW budowali w tamtych czasach pracownicy z dwunastu krajów, a dziś tam i w sąsiednim zakładzie zatrudnieni są pracownicy z ponad 104 krajów.

BMW Group świętowała dzisiaj swoją siedzibę koncernu jako światowej sławy ikonę architektury w towarzystwie ponad 200 międzynarodowych gości ze świata biznesu, kultury, polityki i społeczeństwa. Przemówienie inauguracyjne wygłoszone przez architekta i laureata Nagrody Pritzkera, Francisa Kere’a, jak również wystąpienie Nihala Saada, szefa gabinetu Sojuszu Cywilizacji ONZ, sprawiły, że uroczystość miała wyjątkowy charakter. Specjalnie na tę okazję ilustrator Christoph Niemann stworzył jako edycję imponujące dzieło sztuki inspirowane wieżowcem BMW. Oprócz występów gwiazdorskiego tenora, Jonasa Kaufmanna, i dr. Markusa Södera, premiera Wolnego Państwa Bawarii, uroczystości zakończyły się szczególnym akcentem: amerykański projekt taneczny BANDALOOP z dwunastoma tancerzami tańczącymi w powietrzu podczas swojej niemieckiej premiery przekształcił w spektakularny sposób wieżowiec BMW w scenę o wysokości 100 metrów. W ten sposób, dzięki imponującej choreografii Melecio Estrelli, zespół stworzył nieważką syntezę sztuk łączącą w sobie architekturę i taniec. Do muzyki skomponowanej specjalnie przez Bena Juodvalkisa zespół tańca w powietrzu skupiony wokół Thomasa Cavanagha zaprezentował „Momentum Curve”, ekskluzywny spektakl będący hołdem dla wyjątkowej architektury.

Do dnia dzisiejszego wieżowiec BMW ze swoją wiszącą konstrukcją jest jednym z najbardziej innowacyjnych budynków inżynieryjnych okresu powojennego – ponieważ cztery cylindry zwisają z dachu na stalowej konstrukcji w kształcie krzyża. Budynek nie był przy tym wznoszony od dołu do góry, jak to zwykle bywa, lecz górne piętra zostały najpierw wykonane czasowo na ziemi, a następnie przetransportowane hydraulicznie do góry na masywnym szybie wieżowca wykonanym z żelbetu i ukończone w kilku segmentach. W sierpniu 1972 roku, naprzeciwko słynnego na całym świecie terenu olimpijskiego zaprojektowanego przez Behnisch & Partner wraz z Frei Otto, ukończono budowę siedziby koncernu BMW Group na Petuelring. Budynek administracyjny, zaprojektowany przez austriackiego architekta, profesora Karla Schwanzera, stał się od tego czasu ponadczasową ikoną o globalnym znaczeniu dla Monachium i firmy. Dzięki swojej imponującej fasadzie i stojącej za nią wizjonerską koncepcją budowlano-przestrzenną „wiszący wieżowiec” w wyjątkowy sposób łączy wizualną zwięzłość z konstrukcyjną i funkcjonalną logiką. Innowacyjna siła projektu Schwanzera symbolizowała BMW zarówno wtedy, jak i symbolizuje teraz, czyniąc siedzibę firmy latarnią zrównoważonej mobilności jutra. Okrzyknięta w mediach „najbardziej imponującą i najfajniejszą siedzibą firmy na świecie”, jest nie tylko symbolem sukcesu gospodarczego, ale także symbolem wymiany międzynarodowej, pokoju i międzykulturowości. Zrealizowana przez Schwanzera „zbudowana komunikacja” wskazuje dzisiaj drogę do nowej ery elektryfikacji, cyfryzacji i obiegu zamkniętego.

Francis Kere, architekt i laureat Nagrody Pritzkera:

— Architektura i przemysł motoryzacyjny były jednymi z najważniejszych katalizatorów innowacji, rozwoju gospodarczego i dobrobytu narodów. Obie branże zmieniają społeczeństwa, są zorientowane na przyszłość i wywołują globalne trendy, które mają złożony wpływ na gospodarkę i środowisko. Obecnie ludzie, przyroda i przemysł znajdują się pod ogromną presją znalezienia rozwiązań, które wymagają od nas uczciwego spojrzenia na nasze własne działania. W związku z tym podmioty – od architektury po biznes – muszą bardziej niż kiedykolwiek połączyć siły, rozpoznać nasze symbiozy i odpowiedzialności w celu dostosowania naszych poszczególnych działań do skupienia się na zrównoważonej przyszłości.

Caroline Schwanzer, wnuczka profesora Karla Schwanzera:

— Kiedy byłam po raz pierwszy z moim ojcem w Monachium i odwiedziliśmy wieżowiec BMW, powiedział mi, że Karl Schwanzer zbudował go od góry do dołu, co znaczy, że cztery cylindry zwisają z konstrukcji na dachu. To mnie zafascynowało. Podobało mi się, że dziadek myślał inaczej i że to „myślenie inaczej” było też doceniane. Jako profesor i nauczyciel stworzył pokolenie fenomenalnych architektów. Wspierał i wymagał, ale przede wszystkim zachwycał. To zawsze inspirowało mnie, aby sięgać do gwiazd!

Dr inż. honoris causa Norbert Reithofer, przewodniczący rady nadzorczej BMW AG:

Wieżowiec BMW odcisnął swoje piętno na BMW Group. To ikona architektury przepełniona pionierskim duchem. Reprezentuje świadomość i pewność siebie BMW, że postęp powstaje dzięki innowacjom. Ten budynek jest tak spektakularny, ponieważ nie pozostawia nikogo obojętnym. Każde pokolenie w BMW jest odpowiedzialne za prowadzenie firmy w przyszłość. Siedziba firmy autorstwa Karla Schwanzera dała firmie punkt identyfikacyjny na drodze do stania się globalnym graczem.

Oliver Zipse, prezes zarządu BMW AG:

Mówienie o wizjach oznacza również myślenie ponad duchem czasu i wyczucie tego, co przetrwa w przyszłości. Wieżowiec BMW został pomyślany daleko do przodu i nawet dziś trudno go przebić pod względem nowoczesności. Ten budynek jest zawsze zachętą do skoku znacznie dalej, niż można by się normalnie spodziewać. Dążymy do tego, aby kolejne sto lat było równie udane jak ostatnie sto lat.

Melecio Estrella, dyrektor artystyczny i choreograf BANDALOOP:

— Zainspirował nas okrągły kształt tego budynku. Ciało ludzkie wyraża się również w krzywiznach i spiralach. Kiedy rozmyślamy nad przyspieszeniem, które uosabia BMW, przychodzi na myśl dynamika ludzkiego serca prowadząca nas niejako w stronę świata nadającego się do życia dla przyszłych pokoleń.

Profesor Karl Schwanzer (1918–1975):

— Jeśli zdecydowałeś się zostać architektem, musisz mieć odwagę, by chcieć realizować wizje. Architektura to także sztuka komunikacji, sposób porozumiewania się na przestrzeni wieków. Wytrwałość jest twórcza. Dokładność, punktualność, ciągłość i skromność to najlepsi towarzysze. Tworzenie nie jako męcząca harówka, lecz jako potrzeba radości. Radosna praca nadaje życiu sens.

— W projekcie wybrano czytelne formy oddające precyzję, techniczną doskonałość i piękno formy jako wyraz i skojarzenie z wizerunkiem fabryki samochodów.

Zlecenie i plan filmowy

W 1968 roku BMW AG ogłosiła konkurs architektoniczny na projekt nowego budynku administracyjnego BMW. Aby przekonać zarząd BMW, radę nadzorczą i głównych udziałowców, Karl Schwanzer zlecił zbudowanie w studiach Bavaria Film GmbH w dzielnicy Geiselgasteig gminy Grünwald modelu 1:1 kompletnej kondygnacji w kształcie koniczyny i odniósł sukces: w grudniu tego samego roku zarząd BMW zlecił mu budowę nowej siedziby koncernu. Na planie Schwanzera i przy kręconym na nim filmie pracował również Rolf Zehetbauer, który w 1973 roku zdobył Oscara w kategorii reżyserii artystycznej za film „Kabaret”. Dwa lata później na ekrany kin wszedł hollywoodzki film „Rollerball” – z wieżowcem BMW jako architektonicznym protagonistą. Czy to „Suspiria” (1977 r.), „Krwawa linia” (1979 r.), „Zwei Nasen tanken Super” (1984 r.), czy „Vaterfreuden” (2014 r.): wieżowiec BMW świętował swoje własne sukcesy na dużym ekranie.

Określony przez artystę Petera Blake’a jako „unikalny kawałek zrealizowanej architektury pop”, jego wyrazista architektura pozostaje do dziś symbolem wizjonerskich decyzji firmy podjętych na rzecz pomyślnej przyszłości.

Wielkoformatowe monochromatyczne obrazy „Czerwony”, „Żółty” i „Niebieski”, zamówione u Gerharda Richtera w 1972 r. i stworzone specjalnie do foyer, stanowią punkt wyjścia globalnego zaangażowania BMW Group w kulturę. W ramach jubileuszu zostaną one odrestaurowane, a następnie zaprezentowane na nowo w układzie zgodnym z pierwotnym zamysłem artysty.

Architektura w BMW

BMW Group może pochwalić się kilkudziesięcioletnią tradycją współpracy ze światowej sławy architektami. Już przy budowie siedziby koncernu przez Karla Schwanzera firma świadomie postawiła na dynamiczny typ konstrukcji, który miał być później kontynuowany przez wyznaczające trendy budynki autorstwa Zahy Hadid z jej zakładem BMW Group w Lipsku (2005 r.), BMW Welt w Monachium autorstwa Coopa Himmelb(l)au (2007 r.) oraz zakład Rolls-Royce’a autorstwa Sir Nicholasa Grimshawa w Goodwood (2003 r.). W 2022 roku rotterdamskie biuro OMA Rema Koolhaasa i duńscy architekci z 3XN otrzymali od BMW zlecenie na przekształcenie monachijskiej siedziby i wspólne zaprojektowanie miejskiej produkcji na przyszłość. (Informacja prasowa).

Nowy film o Karlu Schwanzerze

„Er flog voraus” to tytuł filmu fabularnego o Karlu Schwanzerze z aktorem Nicholasem Ofczarkiem w roli architekta. Max Gruber stworzył film na zlecenie Martina Schwanzera, nieżyjącego już syna Karla Schwanzera, i jego wnuczki Caroline. Jak sugeruje podtytuł „Poemat architekta”, jest to niekonwencjonalne podejście do niezwykłej osobowości, która rozumiała architekturę jako zmaterializowaną poezję. Oprócz samego Karla Schwanzera w filmie, który jesienią 2023 roku będzie obchodził swoją oficjalną premierę, wypowiadają się także ważni świadkowie tamtych czasów i towarzysze.

Specjalna wystawa jubileuszowa w Muzeum BMW

Siedziba koncernu BMW Group i Muzeum BMW, nazywane popularnie „miską”, to dwa najbardziej charakterystyczne budynki Monachium, cenione jako ikony powojennej architektury niemieckiej. Muzeum BMW od samego początku było integralną częścią wizji Karla Schwanzera dotyczącej siedziby firmy. Specjalna wystawa poświęcona zespołowi, który od 1999 roku znajduje się na liście zabytków, przybliża we foyer muzeum historię terenu wieżowca na imponujących zdjęciach i prezentuje modele architektoniczne z czasów jego budowy. Wystawę można oglądać do 3 października 2022 r. Wstęp jest wolny.

W Monachium rok olimpijski 1972 uczczono wystawami „Miasto olimpijskie Monachium. Retrospekcja i perspektywa” w Muzeum Architektury Politechniki Monachijskiej, „Wizje i rzeczywistość. Sztuka na Igrzyska Olimpijskie w Monachium w 1972 r.” w galerii ratusza oraz „Igrzyska Olimpijskie w 1972 r. na zdjęciach – fotografie ze zbiorów Bawarskiej Biblioteki Państwowej”.